Lütfen Bekleyiniz...

Çocuklarda Dijital Bağımlılık Nasıl Oluşur ?

Son Güncelleme Tarihi: 05.04.2023
Çocuklarda Dijital Bağımlılık Nasıl Oluşur ?
İçindekiler

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Nedir?

    Günümüzde internetin kullanım alanı oldukça önemli oranda artmıştır. İnternet eskisi gibi sadece spesifik alanlarda işe yarayan bir mecra olmaktan çıkmış ve günlük hayatımızın her bir parçasına dahil olmuştur. Bu da dijital bağımlılık ve çocuklarda dijital bağımlılık gibi iki kavramın doğmasına sebebiyet vermiştir. 

    Eğitim, aile ilişkileri, sosyal ilişkiler, iş görüşmeleri, e-ofisler, oyunlar, kitaplar, filmler, internet televizyonu ve benzeri birçok aktivite yaygın şekilde internet aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte 2020 yılında başlayan koronavirüs pandemisi sürecinin bir sonucu olarak insanlar eve kapanmış ve internet kullanımı hiç olmadığı kadar yüksek seviyelere çıkmıştır.

    Dijital bağımlılık ise son yıllarda ortaya çıkan ve akıllı telefon, bilgisayar ya da tablet gibi internete bağlı teknolojik cihazların aşırı derecede kullanılmasını kapsayan ciddi bir durumdur. Dijital bağımlılık, ilk bakışta ciddi bir problem olarak görülmese de aslında kişide yarattığı etkiler bakımından tıpkı alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığına benzer etkiler ortaya çıkartmaktadır. Dijital bağımlılık yaşayan kişiler, özellikle de çocuklar, yüksek seviyelerde internet kullanımı dolayısıyla zamanlarını kontrol edemezler, iş, aile, sosyal, eğitim ve iş hayatlarında önemli sorunlar yaşarlar.

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Nasıl ve Neden Başlar?

    Elde edilen istatistiki veriler incelendiğinde, dijital bağımlılığın en yoğun olduğu yaş grubu "Z kuşağı" olarak da adlandırılan 2000 ve sonrasında doğan nesildir. Bu durum hem internetin son 20 yılda çok büyük bir gelişim gösterip her yere yayılmasından, hem de anne ve babaların çocuklarına yeterli ilgiyi göstermemesinden kaynaklanır. Zira bir çocuğun sosyal yeteneklerini, iletişim becerilerini ve genel olarak birçok insani yeteneğini geliştirmesi için ilk olarak anne babasıyla iletişim kurması, daha sonra da sosyal bir çevre edinip bunlarla iletişim kurması gerekmektedir. 

    Birçok çocuk da bu doğrultuda ilk olarak sürekli anne babalarının yanına gider ve onlarla oyun oynamak ya da soru sormak ister. Ancak günümüzde telefon, tablet ve televizyon gibi araçların oldukça kolay ulaşılabilir hale gelmesiyle, ebeveynler çocuklarını bir nevi "savuşturma" yöntemi olarak bu cihazlarla meşgul etmektedirler. Küçük yaşlarda can sıkıntısını gidermek için dijital cihazlarla vakit geçirmeye başlayan çocuk, doğal olarak yaşamının ilerleyen dönemlerinde de aynı davranışını sürdürecektir. 

    Çocukların dijital ortamda yaptığı etkinlikler aslında uygun bir şekilde gözlendiğinde oldukça faydalı olabilir. Ancak yapılan araştırmalara göre 6-15 yaşları arasındaki çocukların çok büyük bir kısmı interneti sadece oyun oynamak amaçlı kullandıkları tespit edilmiştir. Dolayısıyla günümüzde artış gösteren internet bağımlılığının asıl sebebi internetin yaygınlaşmasından ziyade anne babaların çocuklarına yeterli ilgiyi göstermemesidir.

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Belirtileri Nelerdir?

    Uzun süreler boyunca bilgisayar, telefon ya da tablet gibi dijital ekranlara maruz kalan çocuklarda birçok olumsuz davranış görülmektedir. Günün önemli bir kısmını ekran karşısında getiren çocuklar, bu tür aktivitelerden uzak olan daha sosyal çocuklara kıyasla çeşitli farklılıklara sahiptir. Bu farklılıklar fiziksel, sosyal ya da psikolojik olabilir. Örneğin uzun süre boyunca bilgisayar ve telefon başında vakit geçiren çocuklarda dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu görülmesi oldukça yüksek bir ihtimaldir. 

    Aynı zamanda çocuk vaktinin önemli bir kısmını diğer arkadaşlarıyla geçirmek yerine ekran başında geçireceği için dil gelişimi tam olarak tamamlanamayabilir. Dolayısıyla çocuk okul çağına geldiğinde ya da büyüdüğünde yaşıtlarıyla düzgün iletişim kurmakta zorlanıp içine kapanık bir hale gelebilir. Çocuklarda dijital bağımlılığın bir diğer belirtisi ise vücutta ortaya çıkabilecek duruş bozukluklarıdır. Yakın bir mesafeden dijital ekrana bakmaya çalışan, oradaki yazıları okuyan ya da oyunlara tüm dikkatini veren çocuklar bu sürecin doğal bir sonucu olarak eğik bir omurga yapısına sahip olacaklardır. 

    Bu da dik duramama ya da kamburluk gibi problemlere yol açabilir. Bu durumun bir diğer sonucu ise gözlerin küçük yaştan itibaren zararlı ışıklara maruz kalmasıdır. Bunun sonucunda çocuk sürekli başının ağrıdığını söyleyip huzursuz olabilir. Ek olarak çocuklar ilerleyen yaşlarında ebeveynlerinden kopuk bir hale gelebilir. Öfke problemleri, akademik başarısızlık, okulda derslerden ve içerisinde teknoloji barındırmayan her aktiviteden sıkılmak gibi durumlar görülebilir.

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Süreci Nasıldır?

    Dijital bağımlılığın ilk sürecinde çocuk çevresinden dijital cihaz kullanımını örnek alır ve kendisi de bu cihazları kullanmaya başlar. Bundan sonra gelen ilerleme evresinde ise çocuğun ekran başında geçirdiği süre eskiye göre büyük bir artış gösterir. Bir sonraki evrede ise çocuk sürekli ekran başında kalmaktan sıkılır ve ekran başında kalmaktan başka aktiviteler yapmak isteyebilir. 

    Kendisini değiştirmeye ve farklı aktivitelerle ilgilenmeye çalışır. Ancak bir sonraki evrede "biraz daha oyun oynasam bir şey olmaz" düşüncesine girilir ve bir önceki evredeki katılık yerini daha hafif bir tutuma bırakır. Son evrede ise kişi ekran başında vakit geçirmeye tekrar alışacağından ekran başında geçireceği süre ilk aşamalardaki yüksek seviyeye çıkacaktır.

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

    Çocuklarda dijital bağımlılığın tedavisi için izlenecek en iyi yol bir bu alanda uzmanlaşmış bir psikologla ya da psikiyatristle iletişime geçmektir. Doktor tarafından yapılacak olan öneriler, terapi yöntemleri ve gerekli görülen durumlarda reçete edilebilecek ilaçlar sayesinde dijital bağımlılığın etkileri en aza indirilmeye çalışılır.

    Dijital bağımlılığın tedavisi amacıyla en sık kullanılan yöntem "psikoterapi"'dir. Psikolog hem çocukla hem de ailesiyle düzenli bir şekilde iletişimde kalır. Bu noktada dikkat çekilmesi gereken husus; terapi sürecinde sadece çocuğun değil aynı zamanda ebeveynlerin de yer alması gerektiğidir. Zira çocuğun psikolog tarafından yapılan önerileri tek başına anlayıp uygulaması her zaman mümkün olmayabilir. Bu bağlamda; çocuklarda dijital bağımlılığın tedavisinde en öne çıkan iki tedavi metodu aile terapisi ve bilişsel davranışçı terapi olarak göze çarpmaktadır.

    Çocuklarda Dijital Bağımlılık Tedavisi İçin Aileler Ne Yapmalıdır?

    Bu süreçte ailelerin önemi ve rolü çok büyüktür. Dolayısıyla aileler için dikkat edilmesi gereken pek çok husus vardır. Bu hususları ise şu şekilde sıralayabiliriz:

    • Çocuklara sırf vakit geçirsin, sussun, ağlamasın, yemek yesin ya da meşgul olsun amacıyla tablet ya da telefon benzeri teknolojik aletler verilmemelidir. 
    • Günlük kullanılan internet süresi ve ekran başında kalma süresi sınırlandırılmalıdır. Çocuğa sürekli ekran başında kalmanın olumsuz bir şey olduğu uygun bir dille izah edilmelidir. 
    • Çocukların küçük yaşlardan kendilerini bulmaları için çeşitli hobilere yönlendirilmesi gereklidir. Resim, müzik, spor, kitap, sanat ve benzeri birçok farklı alan için uygundur. Dolayısıyla çocuklar hem dijital bağımlılıklarını azaltırlar hem de hayatları boyunca keyif alabilecekleri yeni uğraşlar edinirler.
    • Çocuk boş vakitlerde sürekli yalnız başına bırakılmamalı, zaman zaman oyunlar oynanarak, bilgiler verilerek ya da birlikte çeşitli aktiviteler yapılarak gelişmesi sağlanmalıdır.
    • Çocuğun dış dünyayla bağlantısı kesilmemeli ve dışarıdaki arkadaşlarıyla oyun oynamasına izin verilmelidir.
    • Çocuklarda bağımlılığa sebep olabilecek çeşitli oyunların ya da internet sitesi içeriklerinin güvenli internet sistemi aracılığıyla engellenmesi sağlanmalıdır. 
    • Çocuğu cezalandırmak amaçlı internete girmesi tamamen yasaklanmamalıdır. Bu durum çocuğun internet kullanımını bir ödül olarak görmesine sebep olabilir. Bununla birlikte, çocukta inatçı davranışlar gelişerek uygun bulduğu ilk fırsatta hemen dijital ortama giriş yapabilir. Dolayısıyla; çocuğa internet kullanımını tamamen yasaklamak da internet kullanımını tamamen özgür bırakmakla aynı derecede olumsuz sonuçlara sebep olabilir.
    • Özellikle küçük yaştaki çocuklar olmak üzere her çocuğun anne babasını rol model olarak gördüğü bilinmektedir. Dolayısıyla çocukların anne ve babalarının sergilediği davranışları taklit etmeleri ya da onlarla benzer aktiviteleri yapmak istemeleri oldukça doğal bir durumdur. Bu durumun bir sonucu olarak; eğer bir çocuğun anne babası çocuğun yanındayken sürekli internet kullanıyorsa, bilgisayarla meşgulse ya da hep televizyon izliyorsa, bu durum çocuğu da etkileyecektir. Bu sebeple çocukların yanındayken mümkün olduğunca dijital araçların kullanılması sınırlandırılmalıdır ve çocuğu meşgul tutacak eğitici aktiviteler yapmaya özen gösterilmelidir.

    Bahsi geçen bu yöntemler denenmesine rağmen çocuğun durumunda kayda değer bir değişim görülmüyorsa, mutlaka bir uzmandan yardım almak gerekir. Hatta dijital bağımlılığın tedavisinin en uygun şekilde yürütülmesi için çocuktaki durumun fark edildiği ilk andan itibaren uzman yardımına başvurulması alınacak en doğru karardır. Böylelikle çocukta gelişmekte olan olumsuz davranışlar zamanında önlenir ve sosyal yaşamdan kopmaması sağlanır.

    Hızlı Randevu Al
    Bizimle İletişime Geçin

    İlgili İçerikler
    Ara Onlıne Randevu
    Canlı Destek
    -
    Canlı Destek