Lütfen Bekleyiniz...

İnsülin Direnci Nedir? İnsülin Direnci Belirtileri ve Tedavisi

Son Güncelleme Tarihi: 05.04.2023
İnsülin Direnci Nedir? İnsülin Direnci Belirtileri ve Tedavisi
İçindekiler

    İnsülin Direnci Nedir?

    İnsülin direnci, insan vücudundaki kaslar, yağlar ve karaciğerde yer alan hücrelerin insüline doğru şekilde tepki veremediği ve bu sebeple de enerji kazanımı için kanda bulunan glukozu kullanamadığı durum olarak tanımlanır. Pankreas, kanda artış gösteren glukoz düzeyini telafi etmek ve hücrelerde gelişen direnci kırmak amacıyla, sürekli olarak fazladan insülin üretir. Bu da zaman içerisinde kan şekeri düzeyinin yükselmesine sebep olur. Ortalama her üç bireyden birisini etkilediği belirlenen insülin direnci sendromu;

    • Obezite,  
    • Yüksek tansiyon, 
    • Yüksek kolesterol, 
    • Tip 2 diyabet gibi tıbbi problemlere yol açabilir. 

    İnsülin Direnci Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

    Aile bireylerinde insülin direnci ya da tip 2 diyabet hastası olan kişilerin, genetik etkenler sebebiyle insülin direnci oluşturması ihtimali daha yüksektir. Bununla beraber egzersizden uzak, hareketsiz bir yaşam tarzı ve fazlaca kalori içeren besinlerle beslenme gibi çevresel etkenler de insülin direncinin oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Bu durumdan en çok kas, yağ ve karaciğer dokuları etkilenmektedir. İnsülin direnci riskini artıran etkenler arasında şunlar bulunmaktadır;

    • Özellikle karın bölgesinde yağlanma görülmesi 
    • Obezite
    • Aktif olmayan hayat tarzı
    • Karbonhidrat ağırlıklı diyet
    • Gestasyonel diyabet (gebelikte diyabet)
    • Alkolden bağımsız karaciğer yağlanması
    • Polikistik Over Sendromu 
    • Aile bireylerinde diyabet geçmişi
    • Sigara içme  
    • Etnik köken
    • İleri yaş (özellikle de 45 yaş ve sonrası)
    • Cushing Sendromu ve Akromegali gibi hormonal bozukluklar
    • Steroidler, antipsikotikler ve HIV ilaçları
    • Uyku apnesi gibi uyku rahatsızlıkları

    İnsülin Direnci Belirtileri Nelerdir?

    Hastalar, insülin direnci gösterirken çoğunlukla açıktan fark edebilecekleri belirti ya da bulgulara sahip değillerdir. İnsülin direncini belirlemek için kan şekeri düzeylerini kontrol eden bir kan testi yaptırmak gerekmektedir. Bu test, aynı zamanda insülin direnci testi olarak da bilinmektedir. 

    Yine aynı şekilde insülin direnci sendromunun ayrılmaz bir parçası olan yüksek tansiyonda da kolesterol seviyeleri ve yüksek trigliseritler gibi diğer etkenlerin kontrol edilmesi amacıyla birtakım testlerin yapılması ve sonuçların uzmanlar tarafından incelenmesi gerekmektedir.

    Normal koşullar altında bir bireye insülin direnci tanısı konulabilmesi için, şu maddelerin minimum üç tanesinin bireyde ortaya çıkması gerekmektedir;

    • Erkeklerde 95 kadınlarda 80cm bel çevresi
    • 130/80 ya da daha üstünde tansiyon değerleri
    • 100 mg / dL değerinin üzeri bir seviyede açlık glukoz veya şeker düzeyi
    • 150 mg / dL değerinin üzeri bir seviyede açlık trigliserit düzeyi 
    • Erkeklerde 40 mg / dL, kadınlarda 50 mg / dL altında HDL kolesterol düzeyi
    • Ciltte lekelenmeler ve akantozis nigrikans olarak adlandırılan koyu ve kadifemsi cilt lekelenmeleri.

    İnsülin Direnci Nasıl Teşhis Edilir?

    Doktor, hasta kişide insülin direncinin varlığını anlamak için öncelikli olarak kişinin ailesinin tıbbi geçmişini sorgular. Bununla beraber kişiyi tartıp boyunu ölçerek, vücut kitle indeksini belirleyecektir. Ardından da tansiyon kontrol edilir. Bu ölçümler neticesinde kişinin insülin direnci için potansiyel taşıması söz konusuysa, gerekli kan testleri yapılır. Bu kan testlerinin arasında açlık plazma glukoz, oral glukoz tolerans ve hemoglobin A1c isimli testler bulunmaktadır.

    • Açlık plazma glukoz testi minimum 8 saat boyunca hiçbir şey yememeyi gerektirir. Bu sekiz saatin ardından kan şekeri düzeyleri ölçülür. 
    • Oral glukoz tolerans testi açlık glukoz testinin ardından yapılır. Açlık glukoz testinin sonrasında ise şekerli bir çözelti içilir ve iki saatin ardından bu kan testi gerçekleştirilir. 
    • Hemoglobin A1c testi son 2 ile 3 aydaki ortalama kan şekeri seviyelerini göstermektedir. Bu seviyelerin değeri uzmanlar tarafından prediyabet ya da diyabet tanısının konulması için kullanılmaktadır.

    İnsülin Direnci Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

    Doğru yaklaşımlar ve yaşam tarzında yapılacak değişimler ile insülin direncini durdurup, tip 2 diyabeti önlemek mümkündür. Bunun için egzersiz yapmak son derece önemlidir. Günde minimum 30 dakika olacak şekilde haftada ortalama 5 gün tempolu yürüyüş gibi fiziksel aktiviteler yapmak, insülin direncini düşürmek için çok önemlidir. Fiziksel aktivitelere ek olarak sağlıklı bir biçimde kilo alıp vermek de önemlidir. Bu konudaki en önemli etken ise sağlıklı bir diyet ile beslenmektir. Bunun için; 

    • Meyve 
    • Sebze 
    • Kepekli tahıllar
    • Kuruyemişler 
    • Balık 
    • Fasulye 
    • Baklagiller ve diğer yağsız proteinler ile diyet yapmak amaçlanmalıdır.

    İnsülin direncinin yalnızca yaşam tarzında yapılan değişimler ile kontrol altına alınamadığı durumlarda, hekim tarafından kan şekerini kontrol altında tutacak insülin direnci ilacı verilebilmektedir.

    İnsülin Direnci Diyeti

    İnsülin direnci diyeti için özel gıdalara ihtiyaç duyulmaz. Sağlıksız yağ çeşitlerini, şekeri ve işlenmiş nişastaların tüketimini azaltmak, buna ek olarak daha fazla sebze, meyve ve kepekli tahılları tüketmeye yönelmek yeterli olacaktır. Fakat alışkanlıkları değiştirmek kişi için zor olabilir. Bu durumda kişinin diyete olan yaklaşımı önemlidir. Öncelikli olarak sağlıklı ve uzun vadeli alışkanlıkları benimsemek önemlidir. Ani kilo kaybına sebep olan şok diyetleri veya oruç diyetleri bu durumda yararlı olmamaktadır. Nitekim yemek yemeye olan yaklaşımın değişmesi gerekmektedir. Yavaş bir biçimde kalıcı değişimler yapılmalı ve yeni alışkanlıklar edinilmelidir. Yalnızca şekerli ve gazlı içecekleri bırakmak veya azaltmak bile bir adımdır.

    Yapılan diyetin kişinin hoşuna gitmesi, tat alma duyusu ile uyum içerisinde olması ve böylece diyeti sürdürmeye istek uyandırması gerekmektedir. Ayrıca öğün asla atlanmamalı, öğün atlamak yerine daha küçük ve çok miktarda öğün amaçlanmalıdır. Daha az yemek yemenin daha az kalori ve daha fazla kilo verme manasına geldiği sanılsa da, bu doğru olmayan yaklaşım yalnızca insülin ve kan şekeri düzeylerinin sürekli inişli ve çıkışlı olmasına, bu da vücudun daha çok karın yağı depolamasına sebebiyet verebilmektedir. Buna bağlı olarak karın yağlanması da vücudun insüline karşı direnç geliştirme ihtimalini artırmaktadır.

    İnsülin Direnci Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

    İnsülin Direnci Testi (HOMA-IR) Nedir?

    HOMA olarak da bilinen insülin direnci testi, herhangi bir bireyde insülin direncinin olup olmadığını saptayabilmek adına yapılan bir testtir. 

    İnsülin Direnci Hesaplama Nasıl Yapılır?

    İnsülin direnci testi (HOMA), bireyin kas, yağ ve karaciğer hücrelerinde insülin direncinin olup olmadığını anlamaya yönelik yapılan bir testtir. Bu testte, 8-10 saatlik bir açlık süresinden sonra kan şekeri seviyesi ve açlık insülin seviyesi değerleri birbiriyle çarpılarak 405’e bölünmektedir. Böylece ortaya çıkan değer insülin direnci seviyesini belirtmektedir. 

    İnsülin Direnci Kaç Olmalıdır?

    Test sonucu ortaya çıkan değer 2.5 ve üzeri bir değer ise bireyde insülin direnci var anlamına gelmektedir. 

    İnsülin Direnci Nasıl Tip 2 Diyabet Haline İlerler?

    Eğer vücut hücrelerinde insülin direnci bulunuyorsa pankreas bunu telafi etmek amacıyla ekstradan insülin üretir. Bu tepki geçici bir süreliğine etkili olur ve hücreler yeniden kan şekeri ile beslenmeye başlar. Böylece kan şekeri düzeyleri normal kalır.

    Fakat zaman içerisinde pankreas bu duruma ayak uydurmakta zorluk yaşar. Eğer diyet ve egzersiz biçiminde değişiklik yapılmazsa kan şekeri düzeyleri prediyabet olana kadar yükseliş gösterir. Hekimler prediyabet için kan testi sonuçlarında şu değerleri gözlemler:

    • Açlık plazma glukoz testinde; 100 ile 125 mg / dL
    • Oral glukoz tolerans testinde; 140 ile 199 mg / dL
    • Hemoglobin A1c testinde: %5 - %7 ile %4 - %6 arası

    Eğer kişi prediyabet aşamasını uygun bir biçimde kontrol altına alamazsa, test sonuçları şu değerlere ulaştığında tip 2 diyabet teşhisi konur;

    • Açlık plazma glukoz testinde: 125 mg / dL ve üstü
    • Oral glukoz tolerans testinde: 200 mg / dL ve üstü
    • Hemoglobin A1c testinde: % 6.5 üzeri

    İnsülin Direnci Komplikasyonları Nelerdir?

    İnsülin direnci, bir diğer adıyla metabolik sendrom, tedavi edilmediği takdirde şu problemlere yol açabilmektedir:

    • Çok yüksek kan şekeri değerleri
    • Çok düşük kan şekeri değerleri (hipoglisemi)
    • Kalp krizi
    • Felç veya kısmi felç
    • Böbrek hastalıkları
    • Göz ve görme sorunları
    • Kanser
    • Alzheimer hastalığı
    • Prediyabet
    • Tip 2 Diyabet
    Hızlı Randevu Al
    Bizimle İletişime Geçin

    İlgili İçerikler
    Ara Onlıne Randevu
    Canlı Destek
    -
    Canlı Destek