Solunum sisteminin başlangıç noktası konumunda olan ve içeriye giren havanın akciğerlere ulaşmadan önce ısıtılarak ve nemlendirilerek temizlendiği bir organ olan burun, bazı etkenlere bağlı olarak görevini yerine getiremez ve bu duruma burun tıkanıklığı adı verilir. Burun tıkanıklığı nefes almayı zorlaştıran, kaliteli bir gün veya uyku süreci geçirmeyi imkânsız hale getiren bir hastalıktır. Aynı zamanda bireyi, koku alma işlevlerinin zayıflaması ve nefes alıp verme mekanizmasının sekteye uğrayarak aksaması gibi pek çok olumsuz etkiyle karşı karşıya bırakır.
Genel olarak halk arasında çok basit sanılan ve çok da önemsenmeyen burun tıkanıklığı, birçok problemli sürece ve neticeye sebep olabilmektedir. Hayat kalitesini sekteye uğratarak ciddi olumsuzluklara sebep olan burun tıkanıklığı, gribal enfeksiyonlardan, mevsim geçişlerinden veya yapısal sorunlardan kaynaklı olarak hem çocuklarda hem de yetişkin bireylerde meydana gelebilmektedir.
Alerjiye bağlı olarak meydana gelen burun tıkanıklıkları, tedavi edilmediği takdirde alerjik astım gibi solunum yolu hastalıklarının önünü açabilmektedir. Eğer beraberinde ciddi problemler getiren ve sürekli kendisini yineleme yönelimi olan bir burun tıkanıklığı sorunu varsa, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve gerekli tedavi sürecine başlanmalıdır.
Burun tıkanıklığı nedenleri, burun dokularını tahriş ya da tahrip eden bir faktörden kaynaklanabilir. Soğuk algınlığı, grip ya da sinüzit benzeri enfeksiyonlar ve alerjiler burun akıntısının ve burun tıkanıklığının sık görülen sebeplerindendir. Araba egzozundan çıkan dumanlar gibi burnu tahriş edici durumlarda burnu tıkayabilir. Bu gibi durumlara alerjik olmayan rinit denir. Burun akıntısı ve tıkanıklığına, ender de olsa, tümörler de neden olabilir.
Tüm bu faktörler anatomik yapılardaki yapısal bozukluklar ve bu bozukluklara ait iltihaplanmalar olarak kategorize edilebilir. Genel olarak burun tıkanıklığının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Burun tıkanıklığı yaşayan hasta bireyler, ağız solunumu yapmak zorunda kaldıklarından dolayı alınan hava da burun filtresinden geçmemektedir. Bu sebeple de bazı boğaz enfeksiyonları meydana gelebilmektedir. Ayrıca ağız kuruluğu ile horlama ve uyku sorunlarından şikâyetçi olabilirler.
Hamilelik döneminde artış gösteren ve annelik hormonu olarak da bilinen östrojen, burnun içini döşeyen dokuların şişmesine yol açmakta ve burunda fazladan salgı artışını tetiklemektedir. Bunun yanı sıra annelik aşamasında, vücuttaki kan dolaşımının hacim olarak büyümesi de kan damarlarının genişlemesine ve böylece burun mukozasının şişmesine sebep olmaktadır.
Burun tıkanıklığı COVID-19’un da bir belirtisi olabileceğinden dolayı, eğer burun tıkanıklığı probleminiz kısa sürede geçmediyse mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önem arz etmektedir.
Burundan nefes alamayan birey, nefes almak için ağzını kullanır. Bu durumda geceleri ağzı açık bir biçimde uyuma ve beraberinde horlama atakları gözlemlenebilir. Kalitesiz uyku sonucunda sürekli yorgunluk ve halsizlik hali de olabilmektedir. Bunların haricinde ağız kuruluğu, burunda filtrelenemeyen hava sebebiyle boğaz enfeksiyonları görülebilecek belirtiler arasındadır. Ayrıca burun tıkanıklığı ve akıntısına, çoğunlukla burunda kuruluk ve kaşıntı ile hapşırma gibi durumlar eşlik etmektedir.
Burun tıkanıklığından muzdarip bireyler, büyük oranda ‘’burun tıkanıklığı nasıl geçer?’’ sorusunu sormakta ve bu soruya cevap aramaktadır. Tıkanıklığın altında yatan sebep duruma bağlı olarak değişkenlik gösterdiğinden dolayı, burun tıkanıklığı rahatsızlığının tedavisi için öncelikle bir Kulak Burun Boğaz (KBB) doktoruyla beraber sürecin planlanması ve hastalığın nedenlerinin açığa çıkarılması gerekmektedir. Sebeplerin belirlenmesinin ardından optimum tedavi yöntemini uygulamak gerekmektedir.
Endoskopi yöntemi ile rahatsızlığın nedeni anlaşılmaya çalışılabilir. Saman nezlesi, konka büyümesi (burun eti büyümesi) veya adenoid büyümesi (geniz eti büyümesi) gibi sebeplerle oluşan burun tıkanıklığında ise ilaçlar ve burun spreylerinin yardımıyla tedavi uygulanabilmektedir. Burun eğriliği gibi ilaçların çözüme ulaşamadığı vakalarda burun tıkanıklığı operasyonu ile tıkanıklığı açma yoluna izlenebilmektedir. Ancak bu yönteme hasta bireyin hayatının aşırı olumsuz etkilendiği zamanlarda başvurulması tercih edilmektedir.
Sürekli olarak ağız solunumu ve horlama semptomu gösteren hastalar için cerrahi operasyon yöntemi oldukça büyük bir kurtarıcı haline gelebilmektedir. Cerrahi operasyon sonrası birey hemen günlük yaşantısına dönebilir, ihtiyaçlarını görebilir ve rahat bir biçimde nefes alıp verebilmektedir. Bir diğer yöntem ise radyofrekans cerrahisinin imkânları kullanılarak tıkanıklığın çözümü ve hasta bireyin daha kaliteli bir hayat sürmesi için gereken ortamın oluşturulmasıdır.
Burun tıkanıklığını evde uygulayacağınız yöntemler yardımıyla azaltabilirsiniz. Ancak ne olursa olsun, bu durumu ihmal etmeyip bir doktora görünmenizde fayda vardır. Zira çok ciddi bir sorunla karşı karşıya da olabilirsiniz. Sağlık konusunda erken teşhisin öneminin bilincinde olarak, mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmanızda fayda vardır.
Burun tıkanıklığına çözüm olarak kullanabileceğiniz ek yöntemleri ise şu şekilde sıralayabiliriz;
Burun tıkanıklığının bir hastalık semptomu olduğu ve altta yatan sebebin tespit edilip çözüme ulaştırılması gerektiği göz ardı edilmemelidir. Bu doğrultuda gerekli aksiyonların alınması gerekmektedir. Ayrıca alerjik durum söz konusuysa, polen, toz ve keskin kokular ile etkileşimi en aza indirmek bu rahatsızlığın önüne geçmek için önem arz etmektedir.
Burun tıkanıklığına ayrıca şunların da iyi geldiğini söylemek mümkündür;
Zeytinyağı
Burnunuza damlatacağınız birkaç damla zeytinyağı tıkanıklığın önüne geçmeye yardımcı olacaktır.
Elma Sirkesi
Elma sirkesi, mukusun incelmesini sağlamasının yanı sıra, asidik yapısından dolayı burnunuzun içerisinde bakteri ve virüs gelişiminin önüne geçerek tekrar mukus üretimini önler. Bir bardak ılık suyun içerisine bir yemek kaşığı elma sirkesi ve bir tatlı kaşığı bal eklemek suretiyle hazırladığınız karışımı gün içerisinde 2 kez içerek burun tıkanıklığının önüne geçebilirsiniz. Elma sirkesi sayesinde yapılan diğer çözüm ise bir bardak suya 2 tatlı kaşığı elma sirkesi ekleyip hazırladığınız bu karışımı burnunuzdan çekip burnunuzu temizlemenizdir.
Zencefil Çayı
Zencefil, içerdiği faydalı mineral sayesinde mukozanın akışkanlığını arttırmakta ve böylece geniz kanallarının açılmasını sağlamaktadır. Hem burun tıkanıklığına hem de boğaz enfeksiyonuna karşı çok iyi bir bitkidir. Zencefil aktarlarda hem toz şeklinde hem de kök şeklinde bulunabilir. 2 bardak suyu kaynatıp içerisine 2 tatlı kaşığı zencefil tozu katıp hazırladığınız bu karışımı için. Eğer zencefili kök şeklinde aldıysanız küçük bir parçayı dilimledikten sonra ekleyin ve bu karışımı 10 dakika bekletip süzün. Karışımın bir bardağını içip kalanını bir bez ile burnunuza sıcak kompres biçiminde uygulayın.
Lavanta Çiçeği
Lavanta çiçeği de burun tıkanıklığının önüne geçmek için kullanılan doğal yöntemlerden biridir. Bir tutam lavanta çiçeğinin yapraklarını kaynamış su içerisinde 10 dakika boyunca demleyin. Elde ettiğiniz karışımı süzün ve karışımı birkaç saatte bir burnunuzdan çekin.
Masaj
Masaj doğru yapıldığı takdirde kan akışını hızlandırmaktadır. Burnun üstüne yapılacak masaj yardımıyla burunda bulunan iltihap, kan vasıtasıyla böbreklere iletilerek oradan dışarı atılmaktadır.
Bir yemek kaşığı hardal yağı, zeytinyağı ve nane yağını ısıtın ve bu karışımı burun ile kaşınızın etrafına masaj yaparak yedirin. Burun ile gözler arasında yer alan üst noktaya parmağınız ile 20 saniye boyunca baskı yapın ve bırakın. Bunları yaparken ağzınızdan nefes almaya özen gösterin. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yağların ısıtılmasının hemen ardından kullanılmamasıdır. Zira henüz çok sıcak olan yağlar cildinizi yakabilir. Yağları ısıttıktan sonra bir süre beklemeniz tavsiye edilmektedir.
Özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında polenlerde görülen artış, burun tıkanıklığı ve burun akıntısı şikâyetlerini ortaya çıkarabilmektedir. Çoğunlukla sabahları ve ilkbahar ile sonbahar zamanlarında artış gösteren semptomlar, saman nezlesini işaret etmektedir. Bir alerjiye bağlı bir biçimde oluşan burun akıntısını tedavi etmek amacıyla doktorlar, ağızdan alınan tabletleri veya burun spreyini reçete edebilirler. Dolayısıyla bu tür ilaçların mutlaka bir doktor kontrolünde ve önerildiği biçimde alınması ve kullanılması gerekmektedir.
Alerji belirtilerinden kurtulmanın en etkili ve iyi yolu alerjiye sebep olan problemlerin ortadan kaldırılmasıdır. Bu sebeple polen alerjiniz varsa:
Yetişkin bireylerde burun tıkanıklığının başlıca sebeplerinden biri burun eti büyümesi, tıbbi ismiyle konka şişmeleridir. Burun boşluğunun yan duvarlarında yer alan konkalar burun içerisinden geçen havayı temizleyip ısıtan ve nemlendiren yapılardır. Burun etlerinin yapısal olarak büyük olmaları veya bunların şişmesine yol açan bazı durum ve rahatsızlıklar burun tıkanıklığını meydana getirebilmektedir. Örneğin;
Bebeklerde görülen orta seviyedeki burun tıkanıklığı, sıkça rastlanan bir problemdir. Ayrıca bazen çocuklar ve bebeklerde burun tıkanıklığının önüne geçmek için, bazı müdahalelerde bulunma fırsatı mevcuttur. Akciğer gelişimi hala devam eden ve hava yollarının henüz son derece küçük olduğu bu yaş grubunda, nefes alıp vermenin normale kıyasla daha hızlı olduğu tespit edilebilir. Nefes alıp verme sayısının dakikada 60’ın üstüne çıktığı veya nefes darlığına benzer semptomların görüldüğü küçük çocuklar ve bebeklerde acil tıbbi müdahale gerekebileceğinden dolayı dikkatli olunmalıdır.
Bebeklerde görülen burun tıkanıklığı vakalarına mukus yoğunluğunun artması, burundan gelen mukozal sıvıda renk değişimi, sürekli burnunu çekme, öksürük ve özellikle emme ile ilişkili beslenme sorunları eşlik edebilmektedir. Bebeklerde burun tıkanıklığının sebebi, genel olarak alerji ve grip gibi viral hastalıklar, hava kuruluğu ya da hava kirliliği gibi durumlardır.
Bebeklerde burun tıkanıklığında ortaya çıkan mukus artışı hava yollarının devamında da ortaya çıkması durumunda, semptomlara göğüste dolgunluk oluşması da eşlik edebilmektedir. Bu durumun birçok nedeni bulunmaktadır. Örnek verecek olursak;
Bebek ve küçük çocuklarda görülen burun tıkanıklığı, çoğunlukla kısa süreli olarak ortaya çıkan bir şikâyettir. 1-2 gün içerisinde çocuğunuzun burun tıkanıklığının kendiliğinden iyileşmemesi durumunda en yakın sağlık kuruluşlarına başvurmanız tavsiye edilmektedir.