Eris Varyantı (Eris Virüsü) Nedir? Etkileri ve Belirtileri Nelerdir?
Sağlık Rehberi
Lütfen Bekleyiniz...
Gıda Zehirlenmesi Nedir? Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
İçindekiler
Gıda Zehirlenmesi (Besin Zehirlenmesi) Nedir?
Halk arasında besin zehirlenmesi olarak da bilinen gıda zehirlenmesinin, dondurulmuş gıda zehirlenmesi ve tavuk zehirlenmesi gibi alt türleri vardır. Gıda zehirlenmesi, farklı organizmalar ya da toksinler ile kontamine olmuş besinlerin tüketilmesi ve sindirim sistemine girmesinden kaynaklanan bir hastalıktır. Bakteri, virüs ve parazit gibi bulaşıcı organizmalardan kaynaklanan toksinler, gıda zehirlenmesinin en sık görülen sebepleri arasında yer alır. Bulaşıcı organizmalar ya da toksinler, besinleri işleme veya üretim aşamalarının herhangi bir bölümünde zehirleyebilir.
Besinlerin yanlış biçimde saklanması, hazırlanması ya da pişirilmesi durumunda kontaminasyon adı verilen kirlilik ya da zehirlenme ortaya çıkabilir. Kontamine olan besinleri yedikten birkaç saat sonra ortaya çıkabilen gıda zehirlenmesi belirtileri arasında çoğunlukla mide bulantısı, kusma ya da ishal bulunur. Gıda zehirlenmesi pek çok vakada hafif seyreder ve tedavi olmaksızın düzelebilir. Fakat bazı vakalarda durum ciddidir. Bu ciddiyetteki vakalar hastaneye yatışı zaruri hale getirir.
Gıda Zehirlenmesi Neden Olur?
Gıda zehirlenmesine ne sebep olur? Sorusu birçok kişinin aklında soru işaretidir. Gıda zehirlenmesi, mikroorganizmalar veya bu mikroorganizmaların içerdiği toksinler ile kontamine olan gıdaların tüketilmesi sonucu meydana gelir. Gıdaların kontamine olmasındaki en önemli sebep; besinlerin üretim, taşınma, depolanma ya da işlenme aşamasındaki yetersiz hijyendir.
Gıda zehirlenmesi, hastalığa sebep olan nedenler bakımından üç grupta incelenir:
1.) Bakteriyel Gıda Zehirlenmesi
Besin zehirlenmelerine en sık sebebiyet veren etken maddeler, bakteri kaynaklı toksinlerdir. Bakteriyel besin zehirlenmeleri iki biçimde meydana gelebilir:
- Bakteri toksinleri ile kontamine olan besinler tüketildiğinde bu toksinler gıda zehirlenmesine sebebiyet verebilir.
- Bakteri içeren besinlerin tüketiminden sonra bu bakteriler vücutta toksin salgılayarak zehirlenmeye yol açabilir.
En sık görülen, asıl olarak hayvansal besinlerden bulaşan ve bakteriyel gıda zehirlenmesine yol açan mikroorganizmalar arasında;
- Salmonella,
- Campylobacter,
- Escherichia coli,
- Listeria bulunmaktadır.
2.) Bakteriyel Olmayan Gıda Zehirlenmesi
Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmesinin en yaygın sebepleri arasında;
- Zehirli mantarlar,
- Parazitler,
- Arsenik, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller,
- Hayvan toksinleri bulunur.
3.) Virüslere Bağlı Sindirim Sistemi Enfeksiyonları
Virüslere bağlı sindirim sistemi enfeksiyonları da gıda zehirlenmesine sebebiyet verebilmektedir. Hekim ve uzmanların, bunlardan gıda kaynaklı viral enfeksiyonlar olarak söz etmesi daha olası bir durumdur. Bu enfeksiyonlar genel olarak;
- Norovirüs,
- Rota Virüsü,
- Hepatit A Virüsü,
- Hepatit E Virüsü kaynaklıdır.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Gıda zehirlenmesinin belirtileri, kontaminasyon kaynağı ve tipine göre değişiklik gösterir. Bu belirtiler, aynı zamanda genel zehirlenme belirtileri olarak da bilinir. Birçok gıda zehirlenmesi vakasında yaygın olarak görülen belirtiler arasında ise;
- Ateş,
- Karın ağrısı ve mide krampları,
- Kusma,
- Mide bulantısı,
- Sulu ya da kanlı ishal bulunur.
Bu bulgu ve belirtiler, kontamine besinleri tükettikten sonra saatler içinde kendini gösterebilir. Bazı vakalarda ise günler ya da haftalar sonra ortaya çıkabilmektedir. Gıda zehirlenmesinin sebep olduğu hastalık durumu ise genel olarak birkaç saatten birkaç güne kadar sürmektedir.
Gıda zehirlenmesi şüphesinin olduğu vakalarda, şu bulgu ve belirtileri gösteren kişilerin tıbbi yardım almak için bir tıp merkezine başvurması önem arz etmektedir:
- 38.4 °C'den yüksek ağız içi sıcaklığı
- Aşırı ağrı hissiyatı
- Şiddetli mide krampları
- Aşırı susama
- Ağız kuruluğu
- İdrara az çıkma ya da hiç çıkmama
- Şiddetli halsizlik
- Baş dönmesi ve sersemlik
- Su kaybı ya da dehidrasyon
- Bulanık görme
- Kas güçsüzlüğü
- Kollarda karıncalanma gibi nörolojik belirtiler
- Kanlı kusma ya da dışkı
- Sık kusma atakları ve içilen sıvıların tutulamaması
- Üç günden uzun süredir devam eden ishal
Gıda Zehirlenmesi Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Gıda zehirlenmesi tanısı, hasta kişinin beslenme geçmişine bakılarak konulmaktadır. Doktor, öncelikle hasta kişiye ne kadar süredir hasta olduğunu sorar. Akabinde hastanın ne gibi şikâyetleri olduğu konuşulur. Daha sonrasında ise hastanın yediği yiyeceklere dair çeşitli sorular sorar. Bu aşamanın ardından dehidrasyon semptomları varsa, bunları belirlemek üzere fiziksel bir muayene gerçekleştirir.
Hastanın semptomlarına ve sağlık geçmişine bağlı olarak, gıda zehirlenmesinin ana sebebini saptamak ve tanıyı doğrulamak için ek tanı testleri gerekli olabilir. Bu testler arasında kan testi, dışkı kültürü ya da parazit muayenesi bulunur. Bir dışkı testi ya da kan testi için alınan örnek, bulaşıcı organizmanın saptanacağı bir laboratuvara gönderilir. Bu işlemin ardından ana kaynak saptanabilir. Ancak bazı nadir durumlarda gıda zehirlenmesinin sebebi tespit edilemeyebilir.
Gıda Zehirlenmesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Gıda zehirlenmesi tedavisi, hastalığın ana kaynağına ve hasta kişide görülen bulgu ve belirtilerin şiddetine bağlı olacak şekilde yapılmaktadır. Pek çok vakada hastalık birkaç gün içerisinde tedavi edilmeden kendiliğinden düzelmektedir. Ancak bazı gıda zehirlenmesi vakaları daha uzun sürebilir. Bu yüzden mutlaka doğru tedavi planlaması ve uygulaması gerekir. Gıda zehirlenmesi esnasında atılması gereken en önemli adım, genel olarak uzun süreli ishal sebebiyle vücudu olumsuz etkileyen dehidrasyonun etkisinin azaltılması amacıyla kaybolan sıvı ve vücudun sıvı dengesini koruyan potasyum, kalsiyum ve sodyum gibi minerallerden ortaya çıkan elektrolitlerin yeniden vücuda geri kazandırılmasıdır.
Özellikle çocuklar, bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve yaşlı kişiler, uzun süreli ishal ve kusma görülen durumlarda, dehidrasyonun önüne geçilmesi ya da tedavi edilmesi amacıyla damardan (intravenöz) tuz ve sıvı alabilecekleri biçimde hastaneye yatırılmaya ihtiyaç duyabilirler. Besin zehirlenmesinin belirli bir bakteri çeşidinden kaynaklandığı veya şiddetli belirti ve bulguların görüldüğü vakalarda, bir uzman tarafından antibiyotik reçete edilebilir. Listerianın sebep olduğu gıda zehirlenmelerinden kaynaklı hastaneye yatış sürecinde ise hasta kişinin intravenöz yani damardan verilen antibiyotiklerle tedavi edilmesi önem arz etmektedir.
Tedavi ne kadar erken başlarsa o kadar etkili sonuçlar vermektedir. Hamilelik esnasında acilen uygulanan antibiyotik tedavisi, enfeksiyonun bebeği olumsuz etkilemesinin önüne geçmede yardımcı olabilmektedir. Antibiyotikler yalnızca bakteriyel kaynaklı gıda zehirlenmeleri için etkili sonuçlar verebilir. Lakin virüslerin sebebiyet verdiği gıda zehirlenmelerine yardımcı olmazlar. Antibiyotikler, aynı zamanda bazı viral ya da etkili olmadıkları bakteriyel kaynaklı gıda zehirlenmelerinde belirtileri daha da kötüleştirebilirler. Bu nedenle, doktor önerisi olmadan antibiyotik kullanılması oldukça sakıncalı bir durumdur.
Gıda Zehirlenmesinde Neler Yapılmalı?
Bu durumu yaşayan birçok kişinin aklında ‘’gıda zehirlenmesi nasıl geçer?’’ sorusu yatmaktadır. Pek çok besin zehirlenmesi vakası, 48 saat içerisinde kendiliğinden ve tedavi ihtiyacı olmaksızın düzelmektedir. Hasta kişi kendisini daha rahat hissetmek ve iyileşme aşamasında dehidrasyonun önüne geçmek için çeşitli adımlar atabilir;
- Hastalık ve dehidrasyon, hasta bireyi zayıflatacak ve yoracaktır. Bundan dolayı dinlenmeye vakit ayırmak son derece önemlidir.
- Birkaç saat boyunca yeme ve içmenin kesilmesi mideyi sakinleştirebilir. Ayrıca kırık buz parçacıklarını emmenin ya da küçük yudumlarla su içmenin dehidrasyona karşı yararlı olabileceği saptanmıştır. Bununla beraber sade soda, et suyu ve kafein içermeyen spor içeceklerinin de faydalı olduğu uzmanlarca belirtilmiştir.
- Şiddetli dehidrasyon semptomları ya da ishal vakalarında oral rehidrasyon çözümleri de etkili olabilir. Normal koşullarda yeteri miktarda sıvı alan kişilerin idrarlarının görece şeffaf ya da şeffafa yakın bir renkte olması gerekmektedir.
- Doktor, gıda zehirlenmesinin bulgu ve belirtilerine göre probiyotik kullanımını tavsiye edebilir. Fakat probiyotik kullanmadan önce mutlaka bir uzman ya da doktora danışmak gerekmektedir.
- Kişinin yavaş bir biçimde yemek yemeye geri dönmesinin daha yararlı ve etkili olduğu gözlemlenmiştir. Kuru yiyecek ya da kraker tarzı besinler, hafif yemekler, muz ya da pirinç gibi az yağ içeren ve sindirimi zor olmayan yiyecekler ile yemek yeme alışkanlığına tekrardan başlanması uygun görülürken, mide bulantısının geri geldiği durumlarda ise yemek yemeye ara verilmelidir.
Bütün bulgu ve belirtilerin tamamen geçtiğinden ve zararlı toksin ya da maddelerin vücuttan tamamen atıldığından emin olana dek;
- Süt ürünleri,
- Kafein,
- Alkol ve nikotin ürünleri,
- Yağlı yiyecekler,
- Çok baharatlı yiyecekler gibi besinlerden uzak durulması hastalığın en kısa sürede iyileşmesi ve tekrar etmemesi için önem arz etmektedir.
Gıda Zehirlenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Gıda Zehirlenmesi Kaç Saat Sonra Belli Olur?
Gıda zehirlenmeleri kontamine besin ve içeceklerin tüketilmesinden 30 dakika ila 72 saat arasında bir süre sonra meydana gelir.
Nasıl Gıda Zehirlenmesi Olurum?
Besin zehirlenmelerine en sık neden olan etkenler arasında hayvan kaynaklı çiğ yiyecekler (istiridye, pastörize edilmemiş süt, midye, et, yumurta vs.) bulunur. Bununla birlikte, pişirilmeden tüketilen sebzeler, meyveler ve bunların katıldığı yemekler de besin zehirlenmelerine zemin hazırlayabilir.
Gıda Zehirlenmesi Olduğunu Nasıl Anlarız?
Gıda zehirlenmesine işaret eden en yaygın belirtiler; bulantı, ishal, şiddetli karın ağrısı ve kusmadır. Bu gibi durumlardan şikâyetçiyseniz, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanızda fayda vardır.
Gıda Zehirlenmesinde Kusmak İyi midir?
Bu soruyu genelde birçok hasta sormaktadır. Uzmanların genel görüşü, besin zehirlenmesinde kusmanın iyi olduğu yönündedir.
Gıda Zehirlenmesi Ateş Yapar mı?
Ateş, besin zehirlenmeleri semptomları arasındadır. Dolayısıyla gıda zehirlenmesinin ateşe neden olduğunu söylemek mümkündür.
Zehirlenmede Baş Dönmesi Olur mu?
Gıda zehirlenmesi ilk olarak halsizlik, terleme, hafif ateş ve baş dönmesiyle kendini gösterir. Dolayısıyla zehirlenmede baş dönmesi olur mu? Sorusunun cevabına ‘’evet’’ yanıtı verilebilir.
Kimler Besin Zehirlenmesine Daha Duyarlıdır?
Besin kaynaklı hastalıklar herkesi olumsuz etkileyebilir. Lakin bu duruma bazıları daha duyarlıdır. Bunlara örnek olarak; bebekler, gebeler, çocuklar, yaşlı bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler verilebilir.
Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir?
Muz: Potasyum açısından oldukça zengin bir besin olan muz, gıda zehirlenmesi sonucunda meydana gelen bulantı ve ishal gibi şikâyetlerin azalmasına yardımcı olur. Ayrıca yumuşak dokulu bir besin olduğundan dolayı daha kolay sindirilebilir.
Yoğurt: Antibakteriyel özelliğe sahip olan yoğurt, ayrıca içerdiği probiyotikler yardımıyla, gıda zehirlenmesine neden olan bakterilerle savaşır.
Bal: Antibakteriyel özelliği olan bir diğer gıda olan bal da gıda zehirlenmesinin ardından mideyi rahatlatmak için tüketilebilmektedir.
Sarımsak: Sarımsak antifungal, antibakteriyel ve antiviral etkileri sayesinde gıda zehirlenmesine sebebiyet veren bakterilerle savaşmada çok etkili olabilen bir besindir.
Hızlı Randevu Al
Bizimle İletişime Geçin
İlgili İçerikler
