Albino (Albinizm) Hastalığı Nedir?
Sağlık Rehberi
Lütfen Bekleyiniz...
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
İçindekiler
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir?
Benmerkezcilik, empatiden mahrumiyet ve öz-önem duygusu ile beraber karakterize olan kalıcı bir iç deneyim ve davranışlar bütünüdür. Narsistik kişilik bozukluğu, işlevsellik açısından kişinin karakterinde önemli bozulmalara sebebiyet verir ve buna bazı farklı patolojik karakter özellikleri de eşlik etmektedir. Farklı kişilik bozukluklarındaki gibi, narsistik bozuklukta sosyal ortam, aile ve arkadaş ilişkileri olmak üzere değişik alanlarda kişinin ve etrafındaki insanların hayatını negatif olarak etkilemektedir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Aşırı Kendini Beğenmişlik
Kendini beğenmişlik, narsistik bozukluğunun en belirgin özelliğidir. Kibir veya gösterişten çok daha fazlasıdır. Kişi gerçeklikten kopuk bir biçimde üstünlük duygusu hisseder. Narsist bireyler, benzersiz veya özel olduklarını düşünmektedirler. Bu yüzden de sadece kendilerine benzeyen insanlarca anlaşılabileceklerini düşünmektedirler. Ayrıca, diğer bireyler için ortalama ya da sıradan olan herhangi bir durum için fazladırlar. Yalnızca diğer üstün mevkideki kişiler, yerler ve unvanlarla anılmayı isterler.
Çünkü narsist bireyler, diğer bütün insanlardan çok daha iyi olduklarına inanırlar ve bu şekilde tanınmayı beklerler. Genellikle başarıları ve becerileri ile alakalı konuşurken çokça abartırlar veya yalan söylerler. İş ya da ilişkileri ile alakalı konuştukları zaman, anlattıkları tek şey ne denli iyi olup, ne denli cömert oldukları ve yaşamlarındaki bireylerin kendine sahip oldukları için ayrıcalıklı olduklarıdır. Narsist bireyler her durumda daima yıldız, diğer kişiler ise sıradandır.
Üstün İhtişamlarını Destekleyen Fantezi Dünyası
Narsist bireyler, gerçeklerin üstünlüklerine ters geldiği zamanlarda olayları kasıtlı olarak çarpıtarak kendisini kandırma yolu ile yarattıkları bir hayal dünyasında yaşamaktadırlar.
Sonsuz başarı, güç ve zekâ ile birlikte kendilerini kontrolde ve ayrıcalıklı hissetmelerini sağlamakta olan bu fantezi dünyalarına ters gelen gerçekleri ve olayları görmezden gelirler veya bu durumları rasyonelleştirirler.
Fantezi dünyalarını tehdit eden her duruma karşı aşırı öfkeli ve savunmacı bir şekilde karşılık verirler. Bu sebeple narsist bireylerin çevresindeki kişiler onların bu gerçeklikten uzak dünyalarına karşı dikkatli olmayı bilmektedirler.
Sürekli Övgü ve Hayranlık
Narsist bireyin üstünlüğü, devamlı olarak pohpohlama ve alkış almazsa, üstünlükleri zamanla söner ve bu durum da narsist kişileri çileden çıkarmaktadır. Bu sebeple zaman zaman iltifat etmek onlar için yeterli değildir. Narsist bireyler, egolarını tatmin etmek için devamlı onaylanmaya muhtaçtırlar. Bu sebeple bu taleplerini karşılayan bireyler ile çevrelerini genişletirler. Sahip oldukları bu ilişkiler tek taraflıdır ve hayranı olan bireyin narsist olan birey için yapabileceği şeyler ile sınırlıdır. Ayrıca eğer hayranı olan bireyin hayranlığı ve takdirinde bir aksama veya azalma meydana gelirse, narsist kişi bu durumu ihanet olarak algılamaktadır.
Mutlak Hak Anlayışı
Narsist bireyler, kendilerini daima ayrıcalıklı görürler. Bunun haricinde, olumlu davranışlar görmeyi hak ettiklerini düşünmektedirler. Talep ettikleri her şeye sahip olmaları gerektiğini düşünürler. Ayrıca etraflarındaki bireylerin, kendilerinin tüm isteklerine otomatik olarak uyum sağlamasını isterler. Her isteğini bundan önce tahmin edip, bu isteklerini yerine getiremeyen bireylerin işe yaramaz olduğuna inanırlar ve bunun karşılığında o kişilere karşı öfkeli ve saldırgan tavırlar sergilerler.
Suçluluk Duymadan Sömürme
Narsist bireylerin, empati yapma veya karşısındaki bireyin duygu ve fikirlerini anlamaya çalışmak gibi duyguları yoktur. Yaşamlarındaki kişileri pek çok açıdan isteklerine hizmet eden bireyler biçiminde görmektedirler. Bu sebeple de davranışlarının diğer bireyleri ne yönde etkilediğini umursamazlar. Böylece kendi istek ve taleplerine ulaşmak için umursamaz bir şekilde diğer bireylerden yararlanırlar.
Sürekli Aşağılama, Küçümseme ve Zulüm
Aşırı özgüvenli ve ünlü olan narsist bireyler, muhtaç ve kişiliklerine hayran olmayan veya herhangi bir şekilde onlara karşı gelen bireyler ile karşılaştıkları zaman kendilerini tehdit altında hissederler. Böylece savunma ve saldırı moduna geçmektedirler. Kendilerini tehdit eden bireyleri etkisiz kılmanın tek yolunun bu bireylere hakaret ederek aşağılamak veya bu bireylere zorbalık etmek olduğunu düşünmektedirler.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, araştırmacılar narsistik bozukluğunun sebeplerini bulmaya fayda sağlayabilecek bazı faktörler belirlemişlerdir;
- İstismar veya travma
- Aşırı övgü
- Kişiyi onaylayıcı bir ortamın yokluğu
- Ebeveynlerde aşırı hoşgörü
- Güvenilmez ebeveynlik
Narsist bozukluğun kesin nedenleri komplike ve farklı olsa da biyoloji ve genetiğin bu bozuklukta büyük bir role sahibi olduğu düşünülmektedir.
Narsist Kişilik Neden Gelişir?
Narsist bozukluğun oluşumunda 0-6 yaş çağı son derece önemlidir. Bu çağda çocuk ailesi ile iletişimde olur. Özellikle annesi ile kurmuş olduğu iletişim, çocuğun bireysel gelişiminde ve sonraki yaşamında çok etkilidir. Çocuğun ebeveynlerinin beklentilerini karşılaması gerekmektedir ve ebeveynler çocuğunu, kendi beklentilerini karşılaması amacı ile belirli bir seviyede tutarlar. Ancak aile bunu bilinçsiz bir biçimde yapmaktadır. Çocuk ebeveynleri için en zeki, en başarılı ve en uslusu olmalıdır. Böylece çocuk kendi potansiyeli ile varlığını gösteremez ve kendi kendine karar vermekte zorluk yaşamaya başlar.
Narsist bozukluğun kökeninde, çocukluk döneminde ailenin yeteri kadar eşduyum göstermemesi ve çocuğun doğru aile ortamında yaşamın düş kırıklıkları ve güçlükleri ile yeteri kadar karşılaşmaması yatmaktadır. Ailenin, çocuğunu her durumda aşırı abartmaları ve pohpohlamaları ile büyüyen çocuk, bundan dolayı aşırı bir biçimde büyüyen bir öz benlik duygusuna sahip olur. Böylece tüm bu durumlar narsizmin gelişiminde büyük bir rolü bulunur. Ayrıca narsist bireylerin geçmişlerinde, çocukluk çağlarında gerçekleşen duygusal ihmaller yer almaktadır.
Narsist fertlerin kişiliklerinin derinlerine göz atıldığında, aşırı bir değersizlik duygusunun varlığı gözlemlenmektedir. Bu duygudan kaçmak için daimi olarak değerlerini arttıran olay ve eylemler içerisinde yer alıp diğer bireyleri küçük görürler. Fakat bütün bu olaylar ve sürecin farkında değillerdir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Resmi bir tanı yalnızca kaliteli bir psikiyatri doktorunun yardımı ile yapılabilmektedir. Buna ek olarak bu tanının yapılabilmesi için narsist kişinin;
- Büyük öznellik duygusu,
- Dikkat çekme,
- Empati,
- Merhamet,
- İlişkiler de olmak üzere farklı alanlardaki kişilik işlevlerinde bozukluklar sergilemesi gerekmektedir.
Kişilik işlevlerinde görülen bozukluklar ve kişilik fonksiyonlarının dışa vurumu da zaman içinde ve çeşitli durumlar karşısında istikrarlı bir şekilde seyretmelidir. Ayrıca bu davranış bozuklukları uyuşturucu bir maddeden veya tıbbi bir durumdan dolayı kaynaklanmamalıdır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu DSM-5 Tanı Kriterleri Nelerdir?
DSM-5’e göre bir kişinin narsist bir kişiliğe sahibi olduğunu belirlemek için aşağıda belirtilen semptom ve davranışlardan minimum beş tanesini göstermesi gerekmektedir;
- Kendi önemine dair sürekli böbürlenme
- Sonsuz güç, başarı, güzellik veya aşkla ilgili fanteziler kurma
- Özel biri olduğunu ve sadece kendi gibi bireylerce anlaşılabileceğini düşünme
- Diğer bireylerin hayranlık ve ilgisine muhtaç olma
- Diğer bireylerin duygularını sömürme ve onları manipüle etme
- Empatiden yoksunluk
- Diğer bireyleri kıskanma veya kendisinin kıskanıldığını sanma
- Kibir ve diğer bireylere yüksekten bakan davranış veya tutumlar
Narsist Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Narsistler, güçlükle terapiyi kabul eden kişilerdir. Narsist kişilere göre, bir terapiye dahil olmak zayıflığın göstergesidir. Bu nedenle, temel sebebin ruhsal sorunları olduğunu idrak edemezler ve terapiye gitmeyi kabul etmezler. Terapiye gittikleri durumlarda ise genelde;
- Depresyon,
- Kaygı,
- Panik atak,
- Mutsuzluk,
- Boşluk hissi,
- Cinsel problemler,
- Aile içi çatışmalar,
- Başarısızlık gibi üstünlüklerini tehdit eden durumların varlığıdır.
Narsist bireylerin davranışlarını çok daha iyi anlamasına, daha yerinde bir öznellik duygusu oluşturmalarına ve davranışlarını çok daha iyi kontrol etmelerine fayda sağlayabilecek tedavi yöntemleri mevcuttur;
Bireysel Psikodinamik Psikoterapi
Narsist kişilik bozukluğunu tedavi etme amacıyla etkili bir şekilde uygulanmaktadır ancak tedavi süreci çok uzun ve zor olabilmektedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bireylerin yıkıcı davranış ve düşünce kalıplarını yıkmalarına katkıda bulunmak amacı ile uygulanan ve genelde etkili olan bir tedavi yöntemidir. Tedavinin amacı yıkıcı ve çarpık düşünceleri değiştirerek daha realist bir özbenlik yaratmaktır.
Psikotrop İlaçlar
Bu ilaçlar genellikle uzun süreli değişimler için etkisiz kalmaktadır ancak bazı vakalarda anksiyete veya depresyonun belirtilerini tedavi etme amacıyla verilmektedir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Birine Nasıl Davranılmalı?
Narsist kişiye karşı davranış sınırları belirlenmelidir. Duygusal ve psikolojik açıdan tüm manipülatif davranışlar sınırlandırılmalı ve bunlara engel olunmalıdır. Kişiyi kaybetme korkusu ile yapılan davranışlar gizlenmeli ve belli edilmemelidir. Eğer kişiyi kaybetme korkunuz var ise temelinde yatan neden de belirlenmelidir. Narsist birinin karşısında suçluluk ve değersizlik gibi insanı zayıf gösteren duygulara yer verilmemelidir. Narsistlerin egosunu tatmin edici davranışlardan uzak durulmalıdır. Narsist bir kişiyi düzeltme ya da değiştirme çabasına girilmemelidir. Son olarak, mutlaka ama mutlaka, narsist bireye karşı olumsuz yahut olumlu hissedilen duygular açık ve net bir şekilde dile getirilmelidir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu ve Cinsellik
Narsist kişinin cinsel yaşamı söz konusu olduğunda, özellikle bu bozukluğa sahip olan erkek bireyler için ciddi problemler baş gösterebilmektedir. Hayatın her dalında olduğu gibi cinsellik de narsistler için ayrı bir mücadeledir. Narsist bireyler, eşinin sadece kendi gereksinimlerini karşılamasını istemektedir. Bu sebeple de eşlerinin duygu ve fikirlerini umursamazlar. Ayrıca; erken boşalma, sertleşme problemleri, eşcinsellik, çok eşlilik, çok fazla mastürbasyon, sapkın cinsel fanteziler narsist erkeklerde sıkça görülen problemlerdir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu ile Aile, Arkadaşlık ve Evlilik
Narsistler ilişkilerinde ilk başta mükemmel bir profil çizmektedirler. Sevilen, başarılı ve övülen bir birey olarak tanınırlar. Fakat sevgiyi çoğu zaman manipülatif yaklaşımlar ile almaya çalışırlar. Başarıda aşırı hırs ve böbürlenme görülürken başarısızlıkta ise birilerini suçlamalarıyla ön plana çıkmaktadırlar. Bu sorunları yaşamakta olan kişiler çoğu zaman aile ve evlilik hususunda karşısındaki kişiye yetersizlik ve değersizlik kavramlarını tanımlar ve bireyi yalnızlaştırma tekniğini kullanarak o kişiye büyüklük taslamaya çalışmaktadır.
Genellikle ilişkilerini emir-komuta zincirine uyarak devam ettirmeye çalışırlar. Emir-komuta zincirinin dışına çıkıldığı durumlarda ise pasif agresif yaklaşımlar sergilerler. Karşılarındaki kişinin hayatını umursamazlar. Eğer karşısındaki kişinin hayatına ilgi gösteriyor gibi gözükseler de bu durum yüksek ihtimalle bunu 'kefaretin küçük bir bedeli' olarak gördüklerinden yapmaktadırlar. Narsistler tüm ilişkilerinde benmerkezcidir.
Hızlı Randevu Al
Bizimle İletişime Geçin
İlgili İçerikler
